چاپ

گروه اندیشه: رییس مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشگاه مازندران در یادداشتی با عنوان پاندمی خاموش، به بررسی اثرات کووید-19 بر سلامت روان و به‌زیستی روانی- اجتماعی جامعه آورده است: اثرهای کووید- 19 و بسته‌شدن مدارس در مناطق محروم به‌دلیل عدم دسترسی به آموزش از راه دور مناسب و امکانات اینترنتی، افزایش نرخ ترک تحصیل و افت تحصیلی را به‌همراه داشته است،

به گزارش پایگاه خبری فجر شمال، سهیلا هاشمی رییس مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشگاه مازندران در یادداشتی با عنوان پاندمی خاموش، به بررسی اثرات کووید-19 بر سلامت روان و به‌زیستی روانی- اجتماعی جامعه پرداخت.

رییس مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشگاه مازندران در آغاز این یاداشت تحلیلی اورده است: همه‌گیری کووید – 19، جامعه‌ها را در سرتاسر دنیا در خصوص چگونگی مقابله با بیماری و کنترل سرایت ویروس غافلگیر کرده است. تلاش‌های درمانی و تعیین سطح‌ اقدام‌های پیشگیرانه در دامنه‌ای از فاصله‌گذاری اجتماعی تا قرنطینه خانگی و تعطیلی کامل شهرها، سیاست‌های بهداشتی به‌نسبت کارآمدی در ضعیف ساختن سرعت انتقال ویروس و گسترش بیماری عفونی و به تبع آن کاهش مرگ‌و‌میر بوده‌اند. در طی بیش از یک‌سال اخیر، پیامد‌های مثبت این اقدام‌های ارزشمند بهداشتی و درمانی در مهار وضعیت لجام گسیخته‌ی بیماری، نویدبخش بازگشت تدریجی به وضعیت عادی زندگی در آینده‌ای نه چندان دور بوده است.

وی در ادامه می افزاید: اما پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا پاندمی کووید- 19 با فراگیری طرح واکسیناسیون و تلاش‌های روزافزون درمانی به پایان خود نزدیک می‌شود؟ یا این‌که به‌واسطه پیامدهای درازمدت آن، پاندمی خاموش و بی‌صدایی در راه است که ماندگاری اثرات آن دراز مدت‌تر و مدیریت آن به مراتب پیچیده‌تر و دشوارتر است؟

هاشمی افزود: آسیب‌های روان‌شناختی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا به‌دلیل ماهیت پیچیده‌تر و ناشناخته‌تر روان و تفاوت‌های فردی میان انسان‌ها به‌واسطه تاریخچه زندگی گوناگون افراد، استلزام طراحی و تدوین چشم‌انداز سلامت روان و اقدام‌های پیشگیرانه و درمان را بیش از پیش یادآور می‌شود.

وی با ارایه این مطلب که در یک برآورد ساده از کلیدواژه‌های جست‌وجو در وضعیت قرنطینه خانگی در کشور آمریکا ملاحظه گردید، پس از اجبار ماندن در خانه بیش از 10 میلیون جست‌وجو در گوگل به دگرگونی‌ها و دغدغه‌های سلامت روان مربوط بوده است. ادامه داد: برخلاف نشانه‌های جسمانی ابتلا به ویروس کرونا که گستره‌ی مشخص‌تر و قابل پیش‌بینی‌تری را در مبتلایان شامل می‌شود، گستره‌ی آسیب‌های روانی مشتمل بر اختلال اضطرابی، افسردگی، اختلال پس از سانحه، افکار خودکشی، اختلال خواب، فوبیا، رفتار وسواسی، اجباری در طبقات اجتماعی، اقتصادی، جنسیتی، گروه‌های سنی متفاوت، به‌شکلی متنوع نمایان می‌شوند.

رییس مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشگاه مازندران خاطرنشان می کند: برای مثال، طبق گزارش یونیسف2020 ، اثرهای کووید- 19 و بسته‌شدن مدارس در مناطق محروم به‌دلیل عدم دسترسی به آموزش از راه دور مناسب و امکانات اینترنتی، افزایش نرخ ترک تحصیل و افت تحصیلی را به‌همراه داشته است، به‌طوری‌که در مطالعه‌ای که به‌تازگی از سوی بانک جهانی انجام شد افزایش 19 درصدی افت تحصیلی دانش‌آموزان سال‌های پایانی دوره ابتدایی و سال‌های آغازین دوره متوسطه قابل ملاحظه می‌باشد. در این میان سهم دختران منطقه‌های محروم و روستایی به‌دلیل آسیب پذیری اجتماعی و اولویت پایین‌تر آن‌ها در تحصیل و آموزش و تأثیرپذیری بیشتر آن‌ها از بحران اقتصادی و معیشتی خانواده که آن نیز از پیامدهای همه‌گیری است، بیشتر خواهد بود.

هاشمی می افزاید: حتی در موقعیت‌های برخوردار از توانمندی‌های آموزشی، دور ماندن کودکان و نوجوانان به‌ویژه کودکان دوره ابتدایی از مدرسه موجب وقفه جدی در دگرگونی‌های رشدی آن‌ها شده است. مدرسه به‌عنوان یک نظام خرد مهم در تعامل نزدیک با نهاد خانواده و سایر نظام‌های خرد دیگر، مانند شبکه هم‌سالان همواره در داد و ستدی هدفمند با کودک فرصت‌های تحولی بسیاری را به لحاظ مهارت‌آموزی در عرصه شناختی، اجتماعی، عاطفی، اخلاقی فراهم آورده است که خلا این موقعیت رشدی در دوران پاندمی ملموس است.

وی اظهار می کند: تغییر برنامه و سبک زندگی خانواده‌ها و سردرگمی والدین در چگونگی مدیریت آموزش و زمان‌های فراغت فرزندان در کنار دشواری‌های مالی، منبع استرس دیگری است که به‌طور حتم بدون حمایت‌های آگاهانه و هدفمند جامعه به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر، ثمری غیر از آسیب‌های روان‌شناختی جدی نخواهد داشت. دست‌آورد مطالعه‌ای در انگلستان نشان داد فاصله اجتماعی و محدودیت‌ها به‌ویژه در قشر کم‌درآمد اقتصادی با مشکلات روانی جدی مانند کاهش خودارزشمندی، پوچی و بی‌انگیزگی همراه بوده است.

وی در ادامه تاکید می کند: فکرهای منفی، اختلال خواب، فکرهای خودکشی، کاهش رضایت از زندگی و نشاط، توجه افراطی به سلامت و عدم بیماری خود و خانواده، اضطراب و افسردگی نیز از نشانه‌های دیگر آسیب روانی فاصله اجتماعی است که در مطالعات گزارش شده‌اند. افزایش 46 درصدی آسیب‌های روانی در اسپانیا نیز گواه بازخورد جدی همه‌گیری کووید-19 است. نه تنها در خانه ماندن بلکه موقعیت‌های کاری دشوار موجب شده است کادر درمان در مقایسه با جمعیت عادی از نشانه‌های افسردگی و اضطراب بیشتر رنج برند.

رییس مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشگاه مازندران تنوع تظاهرات آسیب‌های روان‌شناختی را بر حسب عوامل زمینه‌ساز متفاوت دانست و خاطرنشان کرد: هر نوع اقدام حمایتی در جهت تقویت سلامت روان و حمایت‌های روانی- اجتماعی باید مطابق با ظرفیت‌های زمینه صورت گیرد. بهره‌گیری از خدمات آن‌لاین 24 ساعته برای ارایه کمک‌های اولیه روان‌شناختی، ایجاد برنامه راهبردی ارتقای سلامت روان برای پرونده‌های کووید-19، بازماندگان و پیاده‌سازی طرح احوال‌پرسی برای کسانی‌که در قرنطینه، سالخوردگان، زنان باردار و آشناسازی والدین و معلمان با کمک‌های اولیه روان‌شناختی برای حمایت از کودکان و نوجوانان، دقت در راستی‌آزمایی منابع اطلاعاتی برای پرهیز از اطلاع‌رسانی نادرست و ادغام فعالیت‌ها و برنامه‌های راهبردی در جهت ارتقای سلامت روان و به‌زیستی روانی، اجتماعی در بدنه بهداشت عمومی جامعه در بحران کووید-19 از جمله راه‌کارهای مقابله با آسیب‌های روانی است. به‌طور مسلم نهادها و سازمان‌های اجتماعی در چارچوب اهداف بهداشت جهانی و ملی می‌توانند به تدوین و تنظیم شیوه‌نامه‌ها و اجرای آن در سطح منطقه‌ای و محلی اقدام کنند.

حمیدرضا گل محمدی تواندشتی

انتهاب پیام