چاپ

~~مجید اسدی خبرنگار فجر شمال~~ :بهار که می‌شود، مناطق کوهستانی و حاشیه راه‌های جنگلی مازندران پر از گل‌هایی است که به رنگ‌های قرمز و بنفش درآمده‌اند، گل‌هایی که در گذشته‌های نه چندان دور به صورت خودرو می‌رویید و حیاط خانه بسیاری از روستاییان مازندرانی مملو از گل‌هایی بود که به نظر ما تنها در حد یک گل زیبا بود، اما برای روستاییان دوای دردشان بود.

از 8 هزار گونه دارویی شناسایی شده در کشور، سهم استان مازندران از این گیاهان دارویی 2 هزار و300 گونه گیاهی است که گونه‌های دارویی موجود در استان مازندران در نقاط مختلف پراکنده شده‌اند و در این بین ارتفاعات مازندران و از جمله مناطق هزارجریب شرق مازندران از بالاترین تنوع و کیفیت گیاهان دارویی برخوردار هستند.

سالانه بیش از 400 تن گیاهان دارویی در مازندران برداشت می‌شود که اگر چه موجب شده است که درآمدی نسبتا پایداری از این گیاهان دارویی نصیب حال کشاورزان شود؛ اما بسیاری از گونه‌های گیاهی همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند.

گل گاوزبان دارو و دوایی بود که آرامش را به خانه‌های روستاییان می‌آورد و وقتی بزرگتر شدیم به خاصیت دارویی این گیاهان پی بردیم و حالا اما کشت گل در کنار خاصیت دارویی به عنوان یک شغل برای کشاورزان منطقه کمک‌کار اقتصادشان شده است.

براساس آنچه توسط کارشناسان اعلام شده است؛ گیاه گل گاوزبان، گیاه دارویی آرام‌بخش و مناسب برای درمان تنگی نفس، تقویت حواس پنجگانه، درمان علائم سرماخوردگی است و خواص آنتی اکسیدانی دارد و از این گیاه به عنوان مکمل غذایی استفاده شده و به اعتقاد برخی از افراد جویدن برگ تازه آن برای درمان جوش های چرکی دهان مناسب است.

سالیان سال و شاید قرن‌هاست که مازندرانی‌ها گل گاوزبان را به عنوان گیاه خودرو و دارویی می‌شناسند و این گیاه به عنوان ظرفیتی بسیار باارزش در کنار گیاهان دارویی دیگر برای این استان است؛ گیاهی که همه ما در طول زندگی‌مان کم و بیش با آن سر و کار داشته و برای درمان دردی از آن استفاده کرده‌ایم.

اگرچه گیاهان دارویی در حال حاضر در استان مازندران به صورت سنتی کشت و برداشت شده و متاسفانه تولید و برداشت صنعتی آن به عنوان یک ظرفیت اشتغال‌زا مورد اغفال قرار گرفته است؛ اما به دلیل نبود محدودیت سنی در کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی، این کشت همچنان مورد علاقه جوانان و کهنسالان مناطق مختلف مازندران و از جمله شرق مازندران است.

نمی‌توان منکر کاربرد گیاهان به عنوان دارو جهت پیشگیری و درمان بیماری‌ها شد و می‌توان با کمی تحقیق در اینترنت و فضای مجازی و گفت‌وگو با صاحب‌نظران و اهل فن به این مهم دست یافت و به جرأت می‌توان گفت که کاربرد گیاهان به عنوان دارو جهت پیشگیری و درمان بیماری‌ها حاصل دانش بومی و تجربه عملی سالیان دراز مردم بومی یک منطقه است.

امروزه این گیاه خودرو گیاهی که شاید زمانی آن را به عنوان گل گاوزبان در کوه و طبیعت و یا گیاهان هرز و به عنوان علف می‌دیدیم به عنوان اقتصاد روستاییان اثر بسزایی در اقتصاد و درآمدشان دارد و بخشی از هزینه‌های زندگی‌شان را تأمین می‌کند.

شهرستان بهشهر، نکا و گلوگاه مناطق کوهستانی این شهرستان‌ها در شرق مازندران مهد گیاهان دارویی فراوانی است که نمی‌توان به راحتی از کنار ان عبور کرد؛ گیاهانی که نه تنها این سال‌ها توانسته جوابگوی بخشی از هزینه‌های جوامع محلی و روستاییان منطقه باشد؛ بلکه در بعد اجتماعی هم موثر واقع شده است و علاوه بر وحدت و انسجامی که در برداشت این گیاهان در بین روستاییان مشاهده می‌شود؛ موجب بازگشت جوانان به روستاها شده است.

آشکاران یکی از کشاورزانی است که به تولید گل گاوزبان در منطقه لایی نکا مبادرت دارد که بخشی از اقتصاد خانواده خود را با فروش گل گاوزبان و گیاهان دارویی تأمین می‌کند.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: این سال‌ها با توسعه کشت گیاهان دارویی و گل گاوزبان که به " اشکو" در زبان محلی مازندران معروف است؛ همه زندگی‌مان بهاری شده است و اگر چه وجود برخی دلالان و خرید گیاه به قیمت ارزان برخی از مردم را از فروش بازداشته است؛ اما خوشبختانه چرخ زندگی‌مان با همین گل‌های بهاری می‌چرخد.

آشکاران در مورد تاثیرات بهره‌برداری و کشت گیاهان دارویی در منطقه گفت: فرصت‌های شغلی مناسبی با این کشت ایجاد شده است و اکنون من و زن و فرزندان خردسالم در زمین کشاورزی و در کنار منزل خود کشت می‌کنیم و زندگی خوبی داریم.

بابایی یکی از بانوان بهشهری هم که ساکن روستای محسن‌آباد است هم می‌گوید: کشت گیاهان دارویی در زندگی روستاییان موثر بوده است، به طوری که علاوه بر تاثیر اقتصادی که می‌تواند اثر خوبی بر زندگی روستاییان داشته باشد؛ موجب انس و الفت بیشتر خانواده‌ها و کارگروهی شده است.

وی معتقد است؛ اگر دغدغه فروش گیاهان دارویی برای روستاییان حل و فصل شود؛ شاهد مهاجرت معکوس به روستاها هم خواهیم بود.

بابایی به خبرنگار ما گفت می‌گوید: وجود واسطه ها و دلالان برای خرید این محصول با نازلترین قیمت از مشکلاتی است که گریبان‌گیر کشاورزان منطقه است که موجب شده است دلالان کمترین قیمت پیشنهادی را به کشاورزان اعلام کنند.

وی افزود: کشاورزان منطقه هزارجریب نکا دسترسی به بازار ندارند و نمی‌توانند محصول خود را بدون واسطه به بازار عرضه کنند و مهمترین خواسته ما ایجاد شرکت بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی در منطقه با استفاده از توان خریداران بومی است.

کارآفرینی برای بانویی که با طبیعت آشتی کرد

برای سیده معصومه میری اما کشت گیاهان دارویی طور دیگری معنا شده است؛ برای این بانوی نکایی کشت گیاهان دارویی علاوه بر گردندان چرخ زندگی موجب به حرکت درآوردن چرخ زندگی بسیاری از افراد منطقه شده است و او را به بانوی کارآفرین در منطقه استخرپشت در بخش گیاهان دارویی تبدیل کرده است.

او که در سال 90 فرزند خردسالش را در طبیعت ( غرق شدن در رودخانه) از دست داده است؛ می‌گوید؛ سه سال بعد از مرگ فرزند خردسالم خانه‌نشینی پیشه کردم و با توجه به اینکه فرزندم را در روستای پدری‌ام استخرپشت نکا دفن کرده بودیم در تمام این مدت در رفت و آمد از شهر به روستا بودم و همین بودن در طبیعت و رفت و آمدها موجب شد تا دوباره با طبیعت آشتی کنم.

می‌گوید: بودن در طبیعت و آشتی دوباره به طبیعت موجب شد تا زمین پدری‌ام را آباد کرده و به کاشت گل گاوزبان روی آورم و با توجه به اینکه از گذشته و از سن 18 سالگی در کمک به افراد بی‌بضاعت تلاش داشتیم از همین افراد برای برداشت گل گاوزبان استفاده کردم و اکنون بیش از 5 سال به این کار مبادرت داریم و اشتغال‌زایی مناسبی برای افراد منطقه ایجاد شده است.

میری افزود: تولید گل گاوزبان‌ کار پردرآمدی است که در منطقه استخرپشت نکا عطر و رنگ و کیفیت بهتری دارد و خدا را شاکرم که موجب شد تا در این مسیر قدم بردارم و کمک کار من برای ادامه راه بود و معتقدم که همه این مسائل کار خدا بود که در مسیر گل قرار گرفته و شریک در این خلقت گل شوم و در درآمدزایی خانواده‌ها کمک کار باشیم.

این کارآفرین استخرپشتی گفت: سود کلان از درآمد تولیدکنندگان گیاهان دارویی، نصیب دلالان و واسطه‌ها می‌شود و سختی‌هایی هم در این راه وجود دارد و وجود واسطه‌ها مهمترین و اصلی‌ترین مشکل است که باید مسؤولان در این راستا چاره‌اندیشی کنند و کمک کار تولیدکنندگان و کشاورزان باشند.

استقبال سرمایه‌گذاران برای فعالیت در عرصه فرآوری گیاهان دارویی

شهرستان نکا و منطقه هزارجریب این شهرستان از مناطق مستعد برای کشت گیاهان دارویی است و براساس آنچه مدیر جهاد کشاورزی نکا عنوان کرده 545 هکتار از اراضی این شهرستان زیر کشت گیاهان دارویی قرار دارد که بیشترین سهم گیاهان دارویی متعلق به گل گاوزبان با 480 هکتار سطح زیر کشت است و سالانه 144 تن تولید خشک این گیاه است.

سیدشیر موسوی به خبرنگار ما گفت: دهستان زیارتکلا، استخرپشت و پی‌رجه مناطق مهم زیر کشت گیاهان دارویی همچون گل گاوزبان، گل محمدی، رزماری، مریم گلی، به لیمو، سیاه دانه و غیره است که ضمن جلوگیری از فرسایش خاک، به دلیل سهل‌الوصول بودن و صرفه اقتصادی مورد استقبال کشاورزان است.

وی افزود: کشت گیاهان دارویی در اشتغال پایدار منطقه بسیار موثر بوده است و در کنار سطح 480 هکتاری از سطح زیر کشت گل گاوزبان، 45 هکتار به گل محمدی در روستاهای زنگت، چناربن و برفام اختصاص دارد.

تلاش شده است تا توجه به خشک کردن گل گاوزبان و همچنین گلاب‌گیری از گل محمدی، کمک کار کشاورزان بوده و با فرآوری این گیاهان دارویی کمک کار کشاورزان در بخش اشتغال‌زایی باشیم و دست دلالان را از منطقه کوتاه کنیم.

معتقدیم که خرید و فروش باید همسو باشد و رغبت کشاورزان به بسته‌بندی و فرآوری را افزایش دهیم که در همین راستا برخی از سرمایه‌گذاران برای فرآوری گیاهان دارویی مراجعه کرده‌اند که با راستی‌آزمایی در این بخش وارد عمل خواهیم شد.

به گزارش فارس، با توجه به مستعد بود نواحی مختلف استان مازندران در تولید گیاهان دارویی می توان با تبدیل کردن آن به عنوان منبع درآمد، اقتصاد و معیشت مردم در سطح روستاهای فعال در تولید گیاهان دارویی در توسعه اقتصادی منطقه اثرگذار بود؛ کاری که این سال‌ها در اغلب مناطق روستایی مازندران در حال انجام است.

توسعه همه جانبه گیاهان دارویی و درآمدزایی برای منطقه نیازمند همراهی و همکاری مسؤولان در این بخش است و با توجه به اینکه اکثر گیاهان دارویی موجود در استان مازندران خودرو هستند، می‌توان تعداد زیادی از این گیاهان را در قالب گلخانه‌ای و در حد گسترده تولید کرد.

اگر کشت گیاهان دارویی از نظر درآمدی برای کشاورز صرف نکند؛ کشاورزان به کشت این محصول مبادرت نکرده و به توسعه کشت گیاهان دارویی لطمه می‌زند و می‌تواند تولید این گنج پنهان و داروی آرامش بخش را متوقف کند.