چاپ

گروه سیاسی و اجتماعی: دانشیار گروه تاریخ دانشگاه مازندران، در یک یادداشت تاریخی به مناسبت فرا رسیدن دهه مبارک فجر و سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی، به بررسی نقش دانشگاهیان دانشگاه مازندران در انقلاب اسلامی پرداخت.

به گزارش پایگاه خبری فجر شمال، امامعلی شعبانی دانشیار گروه تاریخ دانشگاه مازندران، در یک یادداشت تاریخی به مناسبت فرا رسیدن دهه مبارک فجر و سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی، به بررسی نقش دانشگاهیان دانشگاه مازندران در انقلاب اسلامی پرداخت. و آورد:

انتشار اسناد نویافته پیرامون انقلاب اسلامی و آن‌هم به روایت اسناد ساواک در خصوص نقش ممتاز و برجسته دانشگاهیان دانشگاه مازندران(با نام مدرسه عالی علوم اقتصادی و اجتماعی بابلسر) به ویژه دانشجویان دانشگاه، خود از اهمیت و جایگاه این مرکز آموزش عالی در تحولات تاریخ معاصر ایران و در راس آن نهضت امام خمینی(ره) حکایت دارد. از سوی دیگر، خود بهانه‌ای برای نوشتار پیش رو گردید. این نوشتار سعی کرده است با کمک اسناد و مدارک و نیز تاریخ شفاهی و به اختصار از نقش کلان دانشگاهیان مازندران در سقوط رژیم پهلوی و به ثمر نشستن انقلاب اسلامی سخن بگوید.

قبل از هر چیز بایستی معترف بود دانشگاه مازندران که در آن مقطع با عنوان«مدرسه عالی علوم اقتصادی و اجتماعی بابلسر» شناخته می‌شد، به‌عنوان کانون، ثقل و نیروی محرکه تحولات انقلاب اسلامی به‌ویژه در مازندران دهه 50 شهرت داشت. این نقش‌آفرینی و در حقیقت اهمیت و جایگاه بر کارنامه افتخارآمیز دانشگاه در تحولات سیاسی - اجتماعی ایران معاصر و سندی پرافتخار در تاریخ آن گواهی دارد. البته در کنار کارنامه علمی پرافتخار نماد آموزش عالی استان در نیم قرن گذشته که خود بزرگ‌داشتی را در خور است.

در یک رویکرد کلان، دانشگاهیان دانشگاه گرچه از سلایق و تفکرات مختلفی شمرده می‌شدند؛ لیکن در مبارزه با رژیم پهلوی وحدت نظر داشتند و البته این وحدت هدف در پیروزی‌شان نقش اساسی داشته است. در ذیل به مهم‌ترین محورهای فعالیت‌های انقلابی دانشگاهیان دانشگاه مازندران و به‌ویژه دانشجویان در دهه 50 اشاره می‌شود.

قبل از آن می‌بایست به این نکته مهم اشاره کرد که دلایلی چون وجود اساتید و دانشجویان با پیشینه سیاسی در دانشگاه( به‌طور مثال دکتر محمدحسین علی آبادی معاون پارلمانی دکتر مصدق و زندانی سیاسی رژیم شاه به عنوان استاد حقوق از یک‌سو و وجود اساتیدی وابسته به رژیم پهلوی و ارکان آن از جمله ساواک، حزب رستاخیر، فراماسون و وابسته به دربار از دیگر سو) در روند اعتراضات، اعتصابات و تظاهرات دانشگاهیان دانشگاه بسیار موثر بود. علاوه بر این، شرایط سیاسی- اجتماعی و اقتصادی مازندران و به ویژه بابلسر و نیز پیشینه سیاسی- مبارزاتی مردم این منطقه در تاریخ معاصر ایران در فعالیت دانشگاهیان تاثیر انکارناپذیر داشته و بستر و فضای لازم را برای مبارزه سیاسی آنان فراهم می‌کرد.

ضمنا پیوند دانشجو با جامعه(به عنوان سرمایه اجتماعی)و لمس نارضایتی‌های عمومی، وجود شرایط خفقان و سیاست سرکوب در کشور، شتاب موج مبارزاتی به‌ویژه در جوانان در دهه 50 نیز محرک مناسبی برای مشارکت سیاسی دانشجویان در نهضت امام خمینی(ره) بود. مزید بر این نمی‌بایست نارسایی‌های موجود در خود دانشگاه در ابعاد و زمینه‌های مختلف و متعاقبا اعتراضات و اعتصابات صنفی - دانشجویی و در هم‌آمیختگی آن با مسایل سیاسی، مداخلات ساواک در دانشگاه و تعقیب سیاست سرکوب، دستگیری، زندانی‌کردن و گاهی اخراج دایمی دانشجویان، تنزل جایگاه علمی دانشگاه، رفتارهای استبدادی روسا و اتخاذ سیاست سرکوب را نیز در تشویق و ترغیب دانشجویان به نقش‌آفرینی سیاسی به طور اعم و در روند وقایع انقلاب اسلامی نادیده گرفت.

آنان علی‌رغم همه موانع و چالش‌های عمومی و مهم‌تر از آن وجود اداره امنیتی و نظام خبرچینی در دانشگاه، هم‌چنان به فعالیت‌های‌شان علیه رژیم پهلوی و تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه دادند. در راس فعالیت‌های انقلابی دانشجویان دانشگاه می‌توان به تقدیم شهیدی با نام ایوب معادی، دانشجوی با اصالت اردبیلی و دانشجوی رشته حسابداری دانشگاه و از رهبران انقلابی اردبیل که بر اثر شکنجه پلیس و ساواک به شهادت رسید، اشاره کرد.

به همین علت در نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدرسه عالی علوم اقتصادی و اجتماعی بابلسر به مدرسه عالی ایوب معادی تغییر نام یافت)، پخش اعلامیه امام و رهبران انقلاب توسط دانشجویان دانشگاه در شهرهای مختلف، تنظیم اعلامیه علیه رژیم، نوشتن شعارهای انقلابی علیه رژیم پهلوی و در جهت تشویق دانشجویان در پیوستن به نهضت امام و نیز در تمجید از دانشجویان شهید و رهبران انقلابی در اماکن مختلف دانشگاه از جمله کلاس‌های درس و نیز در سطح شهر، پاره‌کردن و لگدمال‌کردن عکس شاه به‌طور مثال در محل رستوران، حمله به مشروب‌فروشی‌های سطح شهر بابلسر و شهرهای هم‌جوار، شرکت و حتی ساماندهی و مدیریت تجمعات و تظاهرات انقلابی در شهرها و روستاها – به‌ویژه در بابلسر و شهرهای اطراف - اشاره کرد.

در همین راستا بایستی خاطرنشان کرد با توجه به تحصیل هزاران دانشجو از اقصی‌نقاط کشور به علت جایگاه علمی بسیار خوب دانشگاه در سطح ملی[با بهره‌مندی از اساتید مرجع، صاحب‌نظر، صاحب تالیف و مشهور ملی هم‌چون پروفسور محسن هشترودی، دکتر پرویز تاجداری، دکتر عباس فاروقی، دکتر عدل طباطبایی، دکتر محمود منتظرالظهور، دکتر علی بهواد، دکتر جمال‌الدین عصار، دکتر ضیاالدین مجیر شیبانی، دکتر مصطفی رفیع، دکتر مهدی ملک و هم‌چنین موفقیت دانش‌آموختگان دانشگاه در آزمون‌های تحصیلات تکمیلی داخل و حتی خارج از کشور و نیز در ادارات و سازمان‌ها]، فعالیت سیاسی- فرهنگی در دانشگاه، تاثیرات نه صرف شهری، استانی و یا منطقه‌ای، بلکه در سطح ملی داشته است.

دانشجویانی که در فضای انقلابی دانشگاه پرورش می‌یافتند، در تحرک‌بخشی به تحولات انقلابی شهر خود یاری می‌رساندند. اسناد تاریخی و روایت‌های شفاهی بر نقش بی‌بدیل دانشجویان دانشگاه مازندران در نخستین تظاهرات و راهپیمایی‌های انقلابی سطح شهر بابلسر و حتی دیگر شهرهای کشور حکایت دارد. دعوت از منتقدان و مخالفان سیاسی رژیم پهلوی و حضور آنان جهت سخنرانی در صحن دانشگاه از جمله استاد شهید مرتضی مطهری، محمود دولت آبادی، احمد شاملو، نادر نادرپور و... گزارش شده است.

ضمنا متن سخنرانی‌های آنان تایپ و تکثیر می‌شد و در اختیار دانشجویان و نیز عموم جامعه قرار می‌گرفت. اجرای برنامه‌هایی با صبغه فرهنگی - سیاسی از جمله تئاتر، موسیقی، پخش فیلم، برپایی نمایشگاه و عرضه کتب انقلابی( از جمله آثار دکتر علی شریعتی)، برپایی عکس شهدای انقلاب و نیز رهبران انقلاب به‌طور مکرر و در صحن دانشگاه گزارش شده است. برپایی اعتراضات و اعتصابات، عدم شرکت در کلاس‌های درس و به تعطیلی‌کشاندن دانشگاه، سخنرانی در تجمعات مختلف عمومی توسط دانشجویان انقلابی دانشگاه ثبت گردیده است.

دانشجویان دانشگاه همواره به عنوان یکی از صحنه‌گردانان اصلی تحولات انقلاب در سطح شهر، منطقه و حتی کشور بودند که خود البته پژوهش مستقل و در عین حال مفصلی را در خور است. در همین راستا باید به میزبانی دانشگاه از انقلابیون غیر دانشجو و نیز استقبال از برگزاری تجمعات ضد رژیم در دانشگاه با حضور اقشار مختلف به‌ویژه در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد که خود از نقش بی‌بدیل دانشگاه حکایت دارد.

در خاتمه بایستی گفت هر گوشه‌ای از این دانشگاه و به خصوص کالبد مرکزی آن یادآور خاطرات بسیار ارزشمندی از گذشته و به خصوص حوادث مربوط به انقلاب اسلامی است. امروزه در و دیوار آن، سخن‌های بسیار از نیم قرن حوادثی دارد که در عرصه سیاسی و اجتماعی این آب و خاک رخ داده و البته تا ابد خود از هویت تاریخی و افتخارات این مرکز بزرگ علمی نشانه دارد.

خبرنگار پایگاه خبری فجر شمال
حمیدرضا گل محمدی تواندشتی
انتهای پیام