بزرگنمایی:
گروه فرهنگی هنری: بابلسر در قدیم‌الایام به خاطر وجود مقدس امامزاده ابراهیم «ابوجواب» که در جنوب شرقی این شهر قرار دارد، مشهدسر نام گذاری شد.
گروه فرهنگی هنری: بابلسردر قدیم‌الایام به خاطر وجود مقدس امامزاده ابراهیم «ابوجواب» که در جنوب شرقی این شهر قرار دارد، مشهدسر نام گذاری شد.
به گزارش پایگاه خبری فجر شمال، حمیدرضا گل محمدی تواندشتی کارشناس تئاتر، در پژوهشی که در سال 1374 به عنوان پروژه دانشجویی گرد آوری کرده، آورد است: بابلسر در قدیم‌الایام به خاطر وجود مقدس امامزاده ابراهیم
«ابوجواب» که در جنوب شرقی این شهر قرار دارد، مشهدسر نام گذاری شد، و به همین جهت یکی از
مناطق زیارتی و سیاحتی استان مازندران است که همه ساله درایام نوروزو تعطیلات تابستانی تعداد بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود
جذب می‌کند.
وی ادامه می دهد: اطلاق نام «مشهدسر» به این شهر به اعتبار زیارتگاهی
است منسوب به امام زاده ابراهیم (ع) ابوجواب که پیش از احداث شهر و بندر در آنجا
بوده است. این معنی از تاریخ کتیبه هایی که در امامزاده هست نیز برمی
آید، زیرا قدیمی ترین اطّلاعاتی که در کتب تاریخ از شهر «مشهدسر» موجود است
متأخر برتاریخ کتیبه های امامزاده است. ظاهراً ناصرالدین شاه نخستین کسی
است که از این کتیبه ها یاد کرده است.
وی می افزاید: بابلسر با استناد
به منابع معتبر تاریخی «مشهد سر» نام داشته است و پیدایش آن کمی به قبل از
قاجار بر می‌گردد و وجه تسمیه آن به مناسبت مدفن یکی از اعاظم و اکابر علما
که منتسب به ارقاب‌الامم ثامن‌الا ئمه، حضرت امام رضا(ع) در مکان معینی از
شهر بابلسر که زیارتگاه خاص و عام است و بقعه مجللی مهیا که در اذهان عامه
از آن به دارالمومنین تعبیر می‌شود.
برخی از مورخان این مزار را متعلق به نوادگان امام سجاد(ع) می دانند و برخی نیز آن را منسوب به امام موسی کاظم(ع) دانسته اند.
گل محمدی تصریح می کند: بابلسر به استناد سفر
نامه ملگونف روسی به سواحل جنوبی دریای خزر«ص 114» نقل شده است « مشهد سر
» در غربی بابل رود است و از ساحل دریا یک ورست فاصله دارد و خانه‌ها اکثرا
در جنگل ساخته شده است و 230 خانوار است».
طبق سفرنامه مازندران
استرآباد رابینو صفحه 84 آمده است: «مشهدسر در حدود 12 میلی (20 کیلو متری)
شمال غربی بار فروش (بابل فعلی) واقع است. بین مشهدسر و دریا در طرف راست
رودخانه یک رشته تپه‌های شنی هست که بر آن فانوس دریایی ساخته‌اند».
بابلسر از سال 1311 از مشهد سر به بابلسر تغیر پیدا کرد. از اقوام مختلف و
کتب مستند در باره وجه تسمیه مشهدسر روایاتی نقل شده است که به شرح آن پرداخته
می‌شود.
این پژوهشگر به وجه تسیمه مشهد سر اشاره می کند و خاطرنشان می کند:
به نقل از مرحوم
حجت‌الاسلام روح الهی، تولیت سابق امامزاده ابراهیم آمده است که
امام زاده ابراهیم ابوجواب بر علیه حکام فاسق و فاجر وقت شوریده و مردم را
علیه بیدادگری‌ها و ستم جباران وقت فرا خوانده است، لذا به همین خاطر موجب
غضب و خشم حکم فرمایان و سلاطین جور قرار گرفته و در نهایت چون جدش به خیل
یکی دیگر از شهدا و سرداران عزت و شرف پیوست.
آمده است که حکام
وقت امامزاده را در همین مکان فعلی به شهادت رسانده، بدن را در این مکان
رها کرده و سر امامزاده را به ساحل دریا برده و به دریا پرتاپ کردند.
پس
از شهادت امامزاده مردم بدن امام زاده را پیدا کرده و در همین مکان دفن می کنند، اما از اینکه بدن متعلق به چه کسی هست خبر نداشتند، دریا با گذر زمان، سر امامزاده را به ساحل پس
می‌دهد، مردم با مشاهده سر پی به ماهیت اصلی بدن دفن شده می‌برند و سر را
نیز در کنار بدن دفن می‌کنند، از این روز به بعد به خاطر اینکه سر شهادت
داد که متعلق به بدن دفن شده است این منطقه مشهد سر نام گرفت.
به
استنادکتاب تاریخ طبرستان (ص360) این قریه را مشهد سبز نامیده‌اند.
در
کتاب سفرنامه ناصرالدین‌شاه آمده است که امامزاده ابراهیم برادر امام
ثامن‌الائمه امام رضا(ع) است، از قرار گفتند در مدفن امامزاده ابراهیم(ع)
اختلاف است، من جمله اعتقاد جمعی این است که این نقطه و بقعه مدفن سر
امامزاده است و جسد مبارکش در قریه ناجر کجور (توابع آمل) مدفون است.
عده‌ای
نیز می‌گویندکه پیکر این عارف سالک در مشهد دفن شده است و سر آن حضرت که
دارای شجره نامه موثق است به بابلسر انتقال و در محل کنونی بقعه دفن شده
است.
در یک تحقیق میدانی تنی چند از ریش سفیدان بابلسری دلیل نام نهادن مشهدسر بر این منطقه را حضور زائرانی دانستند که جهت تشرف و پایوس امام رضا (ع) در این منطقه گرد هم می آمدند تا اینکه به مشهد مقدس راهی شوند.
بنابه روایتی دیگر که می گویند به مناسبت این که سر امامزاده ابراهیم آمل از اولاد امام موسی کاظم(ع) در محل مجاور آن به‌خاک سپرده شده، مشهدسر
نام گرفته است.
در سفرنامه مازندران و استرآباد، اثر رابینو (ص 84) نیز
آمده است که مشهدسر یعنی مزار شهید و او امامزاده ابوجواب است. ابوجواب
یعنی کسی که اجابت می‌کند.
در سفرنامه
ملگونف روسی به سواحل جنوبی دریای خزر آمده است: «بلوک مشهد سر امامزاده داشت
به «ابراهیم ابوجواب بن موسی» این بلوک مشهدسر را مشهد سبز هم گفتندی که
سیدشمس‌الدین بابلکانی ساخت (842 ه.ج = 1437 م که در کتیبه بالای در آمده
است».
گل محمدی با اشاره به محل استقرار بنا، بانی و شجره‌نامه این امام زاده ادامه می دهد:
بنای امامزاده در مشرق آن محل واقع و بر طبق
معمول مشتمل بر برجی گرد و با بام مخروطی شکل در محوطه‌ای که پر از درخت
نارنج و پرتقال است، در آن بنا چهار در چوبی منقوش است که هر کدام کتیبه‌ای
دارد و در شرق آن بنای قدیمی تقریبا ویرانه‌ای وجود دارد.
نکته اینکه نوشته‌های رابینو در رابطه با برج امامزاده صادق نیست و برج و بام آن از هرم هشت ضلعی تشکیل شده است.
ملگونف
روسی در سفرنامه‌اش آورده است که «محلی که بقعه و امامزاده در آنجا قرار
دارد، باتلاقی است و در مواقع بارندگی دریاچه بزرگی بوجود می‌آید که برای
رفتن به امامزاده و بقعه فقط می‌توان از برکه‌ای که بلندتر است استفاده
کرد و در این محل هیچ ساختمانی وجود ندارد».
در کتاب
امام زاده‌های مازندران نوشته عباس شایان آمده است که «این بقعه در یک
کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بابلسر یا مشهد سر سابق قرار دارد».
وی با اشاره به شیوه ساخت بنای امام زاده ابراهیم می افزاید:
نمای
قدیم امام زاده به استناد سفرنامه «ملگونف» روسی و کتاب سفرنامه مازندران و
استرآباد آمده است که بقعه از برجی بلندی است که از گنبد هرمی شکل هشت
ضلعی منظمی برخوردار است و دو بنای قدیمی که در شرق و غرب آن بوده تشکیل
شده است و داخل امامزاده در سطح بالای آن گچ بری و مقرنس کاری زیبایی با
قرینه سازی در دور تا دور سقف و در قسمت پایین آن کاشیکاری رنگی بوده است.
پس
از پیروزی انقلاب اسلامی جهت ترمیم آن به علت مخروبه شدن دو بنای شرقی و
غربی بقعه، دو قسمت تخریب و در پیرامون برج بقعه بنای وسیع تری ساخته شده
است و از حالت قدیمی خود تغییر یافت که هم اکنون فضای بالایی داخل امامزاده
آینه کاری شده است و یک ضریح فلزی از جنس فولاد درسال 1345 توسط یکی از
اساتید اصفهانی ساخته شده و در داخل بقعه تعبیه شده است.
این
امامزاده از نظر دارا بودن در های نفیس چوبی و کنده کاری شده که از چوب
صندل است و صندوق چوبین و کتیبه های متعدد شهرت دارد. تعداد در های
امامزاده به استناد سفرنامه مازندران و استر آباد و رابینو و چندین کتاب
دیگر در آن بنا چهار در چوبی منقوش است که هرکدام کتیبه ای دارد.
در
شرقی که به دستور سید «عزیز الدین شمس الدین بابلکانی» ساخته شده است و
کاری از استاد «محمد نجار» فرزند استاد «علی رازی» تاریخ آن محرم 841 هجری
قمری بوده است.
در جنوبی منسوب به بی بی «فضه خاتون» دختر امیر «سعید» و نجار آن «حسن بن استاد بایزید» به تاریخ 905 هجری قمری است. مقبره بی بی«فضه خاتون» در قسمت جنوب امام زاده ابراهیم قرار دارد.
در
غربی به امر سید «شمس الدین» فرزند سید «عبدالعزیز بابلکانی» ساخته شده
است و نجار آن استاد «محمد» فرزند استاد «علی رازی» به تاریخ 858 هجری قمری
جمادی الاول می باشد. این در به علت کوچک بودن برداشته شده است و در
دیگری که بزرگتر است جهت عبور و مرور راحت تر زایرین تعبیه شده است.
کارشناس تئاتر مازندرانی به برگزاری آیین های دینی و محلی با حضور در امام زاده ابراهیم می پردازد :
در
زمان قدیم مرسوم بوده است که تازه دامادها قبل از مراسم عروسی در غروب آن
روز با دوستان خود به محل امامزاده آمده و به زیارت می‌پرداختند و
عکسی از آخرین لحظه‌های تجرد خود به یادگار می‌انداختند تا بعد از ازدواج
با نظاره‌ای بر عکس تجدید خاطره‌ای به دوران تجرد خود داشته باشند.
همه
ساله مردم روستاها و شهرهای شهرستان بابلسر با به راه انداختن دسته های
عزاداری در ایام محرم، شهادت ائمه اطهار و ایام اعیاد دینی و ملی در امام
زاده ابراهیم حضور پیدا کرده، آداب و آیین دینی و مذهبی خود را بجای
می آورند.
با توجه به برپایی بازار های محلی در روز های مختلف در شهرستان های مختلف استان مازندران که مرسوم هست، علاوه براین بازار ها همه ساله به مناسبت اعیاد دینی و رسمی از قدیم الایام در مجاورت محوطه امام زاده این قبیل بازار ها برپا می شود.
حمیدرضا گل محمدی تواندشتی
انتهای پیام